Nakon leskovačkog roštilja, roštilj mesa, ajvara i sprže, leskovačka ljutenica postala je peti zaštićeni autohtoni prehrambeni proizvod.
Direktor Privredne komore za Jablanički i Pčinjski okrug Goran Jović kaže za portal “Vreme” da je ovo istrijski događaj za Leskovac. Sledeća na redu je leskovačka mućkalica
“Do sada je u Srbiji registrovano (zaštićeno) preko Republičkog zavoda za intelektualnu svojinu 85 proizvoda. Od toga je 80 poljoprivrednog porekla (hrana) a samo pet je nematerijalnog, odnosno materijalnog dobra kao što je Bezdanski damast, pirotski ćilim, Čigota, Sirogojno, Zlakusa… Regionalna privredna komora u Leskovcu je jedina RPK u komorskom sistemu Srbije koja se bavi zaštitom imena geografskog porekla i to od 2009. godine”, kaže Jović.
Pored nacionalne zaštite na Reubličkom nivou zaštićena su samo tri proizvoda i to Homoljski med, Bermet vino i Leskovački ajvar po "Lisabonskom sporazumu" u Ženevi.
Izvoz u EU i SAD
Proizvodi koji su zaštićeni izvoze se individualno u zemlje bivše SFRJ kao i u EU pa i u SAD.
“Zvaničnih podataka nema ali je poznato da se u rafovima EU I SAD sve više nalaze proizvodi iz Srbije koji su zaštićeni imenom geografskog porekla (Leskovački ajvar, pirotski kačkavalj, užička pršuta, leskovačko roštilj meso, sremski kulen, Futoški kiseli kupus, ariljska malina…..)
U svakom slučaju potrebna je organizovana proizvodnja jer kvantitet nedostaje zbog velike potražnje i ozbiljnijeg tržišta.
"Potrebno je organizovati proizvođače tradicionalnih i zaštićenih proizvoda u zadruge i udruženja (kao što se to radi u Leskovcu) i na taj način izaći sa ozbiljnim količinama na tržište kako se ovi proizvodi ne bi nalazili samo u ugostiteljskim objektima u Srbiji”, kaže Jović.
Geografsko poreklo
Zaštita proizvoda imenom geografskog porekla obuhvta naziv zemlje i regiona odakle potiče, a čiji su kvalitet i posebna svojstva isključivo ili bitno uslovljena geografskom sredinom i ljudskim faktorom, čija se proizvodnja, prerada i priprema u celini odvijaju na određenom ograničenom području. Primer za to je "Leskovački domaći ajvar".
“Proizvod ajvar ime je generičkog porekla, a ime ‘Leskovački domaći ajvar’ geogrfskog. Ova ‘zaštita’ je višestruko korisna jer predstavlja isključivo imovinsko pravo da drugome zabrani korišćenje zaštićene oznake u prometu. Kupac će uvek prvo kupti ‘zaštićeni’ i autentičan proizvod sa određenog područja napravljen na tradicionalan način”, kaže Jović.
Sagovornik portala “Vremena” objašnjava da su devedesetih godina mnoge zemlje u okruženju iskoristile nemogućnost Srbije zbog sankcija koje su koj bile nametnute i pristup međunarodnim organizacijama da zaštite određeni broj proizvoda sa teritorije bivše Jugoslavije.
Samo tri međunoradno zaštićena srpska proizvda
Mada i danas postoje problemi i između samih članica EU oko prava na određeni brend (primer je "Kranjska kobasica" koju svojataju i Austrija i Slovenija pa i Hrvatska).
Jović je naveo da je ljutenica 85. zaštićeni proizvod na nivou Srbije i dodao da je završeno pola posla, jer je cilj da se taj proizvod zaštiti i na međunarodnom nivou, kao što je to urađeno sa ajvarom.
“Od 85 proizvoda samo su tri zaštićena na međunarodnom nivou, dok ih, recimo, Hrvatska ima 22, što dovoljno govori koliko zaostajemo po tom pitanju”, kazao je Jović i dodao da će se u narednom periodu raditi na zaštiti leskovačke mućkalice.
Izvor: vreme.com